Phố Cổ giữa lòng Cao Nguyên Đá.
Nhắc đến Hà Giang có lẽ chúng ta nghĩ ngay đến hoa Tam giác mạch- những cánh đồng hoa bạt ngàn với sắc trắng- hồng hòa quyện với nhau tạo nên sự lãng mạn như trong các bộ phim Hàn … Nhưng với tôi Hà Giang đẹp không chỉ có thế. Hà Giang đẹp ở bất kì mùa nào trong năm, một vẻ đẹp rất riêng toát lên từ sự hoang sơ, hùng vĩ của núi rừng trùng điệp và đẹp bởi những địa danh thuộc về nó. Và Phố Cổ Đồng Văn nơi níu chân bao lữ khách và mình khi ghé qua đây. Nó không giống như những phố cổ Hà Nội hay Hội An, mà sương và gió nơi địa đầu đất nước đã tạo nên sự khác biệt không thể sao chép của khu phố cổ này.
Được hình thành và xây dựng từ đầu thế kỷ XX xưa thuộc tổng Đông Quan, châu Nguyên Bình, phủ Tường Yên, tỉnh Tuyên Quang. Sau đó tách nhập vào châu Bảo Lạc do một thổ ty người Tày họ Nông cai quản như một lãnh địa riêng. Thuở ban đầu chỉ có vài gia đình người Tày, người Hoa và người Mông sinh sống. Đến thập niên 40 – 50 có thêm người Kinh, Dao và người Nùng … đến cư ngụ.
Bên cạnh kiến trúc hiện đại đang thay đổi từng ngày, những bức tường đất, những chiếc cầu thang, hàng lan can gỗ đã ngả màu, những ngôi nhà lợp mái ngói âm dương…tất cả như đang thách thức với thời gian.
Nằm trên địa bàn hai thôn Quyết Tiến và Đồng Tâm, phố cổ Đồng Văn có khoảng 40 ngôi nhà cổ loại trên dưới 100 tuổi nằm xếp vào nhau dưới núi đá. Những dãy cột đá lớn được trạm trổ khá lạ mắt, vững chãi và rộng lớn, có kết cấu hình chữ U, tạo nên một khu chợ rộng rãi giữa vùng dân cư.
Bức tranh về khu phố cố được thể hiện trên nhiều gam màu, thay đổi theo từng cung bậc thời gian trong một ngày. Buổi sáng, bức tranh độc đáo ấy được pha trộn tài tình bởi hai tông màu vàng rực của nắng và màu xám của những ngôi nhà cổ. Không gian im lìm trong sương sớm như được đánh thức bởi ánh sáng, âm thanh náo nhiệt và những sắc màu rực rỡ trong trang phục của đồng bào người Mông, Hoa, Ráy, Tày, Nùng, … Khi trời đất ngả chiều, sự yên bình cố hữu lại bao trùm khu Phố Cổ giữa lòng Cao Nguyên Đá.
Kim Chung